Tuyên bố chung Thanh niên Việt Nam về Biến đổi Khí hậu 2023

I. Mở đầu

Tác động của biến đổi khí hậu là một thách thức lớn mà chúng ta phải đối mặt, với những hậu quả nghiêm trọng ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống. Theo đánh giá thường niên của UNDP về các hiện tượng thời tiết cực đoan giai đoạn 1997-2016, Việt Nam nằm trong số 5 quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Cụ thể, Việt Nam đứng thứ 5 về Chỉ số rủi ro khí hậu toàn cầu (2018) và thứ 8 về Chỉ số rủi ro khí hậu dài hạn (CRI). Ứng phó với biến đổi khí hậu là một vấn đề cấp bách đòi hỏi nỗ lực hợp tác và trách nhiệm chung của toàn xã hội. Việt Nam là thành viên tận tâm của các tổ chức quốc tế, đã ký kết Công ước khung, Nghị định thư Kyoto và Thỏa thuận Paris. Ngoài ra, Việt Nam đang tích cực lồng ghép các chiến lược ứng phó với biến đổi khí hậu vào các chính sách quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập và phát triển. Mới đây, tại COP26, Thủ tướng Việt Nam đã cam kết thực hiện chiến lược phát thải ròng bằng không (NetZero) vào năm 2050. Đây là cột mốc quan trọng của Việt Nam, và cũng là cơ hội để các bên cùng tham gia vào công cuộc ứng phó với biến đổi khí hậu.

Trong nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu, không thể thiếu sự đóng góp của thanh niên - thế hệ đã, đang và sẽ phải chịu ảnh hưởng từ biến đổi khí hậu. Nhận thấy vai trò và trách nhiệm quan trọng để đạt được mục tiêu trên, thanh niên Việt Nam cần có những hành động tham gia vào thúc đẩy quá trình này được thực hiện nhanh hơn.

Hội nghị Thanh niên Việt Nam về Biến đổi khí hậu (LCOY) là một trong những cơ hội để thanh niên Việt Nam lên tiếng, đóng góp có ý nghĩa vào các vấn đề về biến đổi khí hậu. Mạng lưới Thanh niên Hành động vì khí hậu YNet Việt Nam đã tổ chức thành công Hội nghị Thanh niên Việt Nam về Biến đổi khí hậu 2022, với những ý kiến đóng góp vào hai chủ đề “Trao quyền vì khí hậu cho Thanh niên và Sức khỏe và Biến đổi khí hậu”; thu được 2,700 chữ ký ủng hộ từ các bạn thanh niên Việt Nam. Để tiếp nối những nỗ lực của thanh niên Việt Nam, Hội nghị Thanh niên Việt Nam về Biến đổi khí hậu 2023 quay trở lại và tiếp tục thu nhận đóng góp từ những đại diện thanh niên toàn quốc. Năm 2023, YNet hợp tác với sáng kiến của UNDP Việt Nam - Nhóm Công tác Thanh niên về Chính sách khí hậu (YPWG) tổ chức LCOY Việt Nam tập trung vào 2 chủ đề chính: Chuyển dịch năng lượng và Giáo dục Biến đổi khí hậu.

II. Tổng quan

Thanh niên Việt Nam đề xuất những phương án nhằm phát triển các giải pháp và hoạt động tập trung vào hai chủ đề Giáo dục Biến đổi Khí hậu và Chuyển dịch Năng lượng. Các khuyến nghị đưa ra dựa trên sự đồng thuận chung của các nhóm đại biểu, tập trung vào các vấn đề cấp thiết mà các bên liên quan cần hành động vì vấn đề Khí hậu tại Việt Nam.

Về giáo dục biến đổi khí hậu, Chính phủ Việt Nam đã nhấn mạnh việc lồng ghép biến đổi khí hậu cho toàn dân, trong đó có thanh niên thông qua các chương trình truyền thông và giáo dục. Giáo dục và sự tham gia tích cực của thanh niên vào việc ra quyết định là động lực chính đằng sau những nỗ lực trao quyền cho thanh niên hành động giải quyết các vấn đề liên quan đến khí hậu. Chú trọng giáo dục nâng cao kiến thức, đào tạo năng lực để thế hệ trẻ có thể tự bảo vệ mình cũng như tham gia hành động ứng phó với biến đổi khí hậu là vấn đề cấp bách cần được đặt ra.

Về chuyển dịch năng lượng: Trong bối cảnh nguồn tài nguyên cạn kiệt và biến đổi khí hậu hiện nay, Việt Nam đang dần tiến tới tương lai trung hoà carbon. Trên thực tế, Việt Nam đã tham gia Đối tác chuyển dịch năng lượng công bằng (JETP) vào tháng 12 năm 2022, thiết lập quan hệ hợp tác với các nước phát triển khác về tài chính, công nghệ, xây dựng năng lực và cải thiện chính sách về năng lượng tái tạo. Việt Nam là nước đang phát triển thứ ba triển khai JETP sau khi thực hiện thành công tại Nam Phi và Indonesia. Trong JETP, Việt Nam cam kết cắt giảm lượng khí thải nhà kính của Việt Nam ở mức tích lũy 200 megaton khí nhà kính vào năm 2030 và 300 megaton vào năm 2035. Việt Nam dự kiến sẽ công bố Kế hoạch Huy động Nguồn lực JETP (JETP – RMP) vào tháng 11 năm 2023 (Tuyên bố Chính trị của JETP 2022). Quan trọng hơn, JETP đảm bảo phân bổ lợi ích và chi phí một cách bình đẳng giữa các tầng lớp kinh tế xã hội khác nhau bằng cách cung cấp cơ chế hỗ trợ (ví dụ: tạo các cơ hội việc làm mới) cho những người bị ảnh hưởng. Vì vậy, JETP là bước then chốt trong quá trình chuyển dịch năng lượng giúp Việt Nam đạt được các mục tiêu về khí hậu và tạo ra một tương lai năng lượng bền vững và công bằng hơn. Trong suốt quá trình chuyển dịch năng lượng, thanh niên Việt Nam đóng vai trò chủ chốt với tư cách là lực lượng lao động chính trong các công việc liên quan đến năng lượng, những người ủng hộ chính sách, khởi nghiệp năng lượng và nâng cao nhận thức cho xã hội và vì vậy, họ có tiếng nói quan trọng trong quá trình này.

III. Kiến nghị

Chúng tôi, thanh niên Việt Nam

Nhận thức ược tầm quan trọng của việc xây dựng tuyên ngôn cho thanh niên Việt Nam, cũng như nhấn mạnh sự tham gia của thanh niên Việt Nam vào các hoạt động nhằm giải quyết vấn đề Biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường;

Khẳng định rằng việc thích ứng biến đổi khí hậu không phải là công việc của một cá nhân hoặc một tổ chức duy nhất mà là công việc chung của xã hội nói chung và các quốc gia trên toàn cầu;

Kêu gọi các hành động ngay lập tức để hạn chế sự tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức 1,5 độ C và đạt được các mục tiêu dài hạn của Thỏa thuận Paris về BĐKH.

Hướng tới hành động vì Khí hậu toàn diện, thanh niên Việt Nam, tuyên bố:

Về lĩnh vực Giáo dục Biến đổi Khí hậu:

Chúng tôi kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa Biến đổi khí hậu trở thành một môn học chính thức đối với cấp mầm non nhằm nuôi dưỡng nhận thức từ cấp giáo dục nhỏ nhất.
Chúng tôi kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo tăng cường thời lượng và chất lượng của các nội dung lồng ghép Biến đổi khí hậu vào các môn học bắt buộc của cấp phổ thông trung học; bao gồm các hoạt động nghiên cứu và thực hành.
Chúng tôi khuyến khích Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng chính sách và tài liệu hướng dẫn lồng ghép nội dung Giáo dục về Biến đổi khí hậu vào các bộ môn cho giáo viên. Tài liệu này cần đồng bộ và thống nhất để đảm bảo sự xuyên suốt và liên kết giữa các cấp học.
Chúng tôi đề xuất Bộ Giáo dục và Đào tạo cải thiện phương thức tập huấn cho giáo viên về kiến thức và kỹ năng lồng ghép nội dung Biến đổi khí hậu vào chương trình giảng dạy. Các chương trình tập huấn cần tập trung hơn vào chất lượng để đảm bảo khả năng áp dụng kỹ năng lồng ghép trong giảng dạy thực tế của giáo viên.

Về lĩnh vực Chuyển dịch năng lượng:

Chúng tôi mong muốn các cơ sở giáo dục, doanh nghiệp đẩy mạnh đào tạo chuyên sâu kiến thức, năng lực và phát triển cơ hội nghề nghiệp cho thanh niên và sinh viên trong ngành Năng lượng nhằm thúc đẩy tiến trình Chuyển dịch năng lượng hiệu quả về mặt nhân lực.
Chúng tôi mong muốn Chính phủ chủ động kết nối và mở ra các diễn đàn để Thanh niên tham gia, tham vấn trực tiếp với các nhà hoạch định chính sách nhằm đóng góp vào các Mục tiêu về Chuyển dịch năng lượng như Tuyên bố chính trị thiết lập quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP), Đóng góp do Quốc gia tự quyết định.
Chúng tôi khuyến nghị Chính phủ và các bên liên quan huy động tài chính ưu đãi, cải thiện chính sách/khung pháp lý trong Chuyển dịch năng lượng cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp xã hội, nhằm giảm nhẹ thủ tục hành chính, đẩy mạnh khối doanh nghiệp quan tâm phát triển các dự án về năng lượng.

IV. Lời cảm ơn

Chúng tôi xin chân thành cảm ơn các tổ chức, các đơn vị Movers Programme, Youth Empowerment in Climate Action Platform - YECAP, Bitexco Group, Dự án Tương lai xanh - Chùa Long Hưng, Gieo và Live & Learn Việt Nam là Đơn vị tài trợ và đối tác đồng hành cùng chúng tôi trong quá trình xây dựng bản Tuyên bố chung Thanh niên Việt Nam về Biến đổi Khí hậu 2023.

Chúng tôi xin chân thành cảm ơn:

VNYP, NGC, Tagom, The Stratic, GUC, 350VN là các tổ chức thành viên Mạng lưới Thanh niên Hành động vì Khí hậu - YNet Việt Nam;
88 đại biểu thanh niên của Hội nghị Thanh niên Việt Nam về Biến đổi Khí hậu - LCOY Việt Nam 2023.

đã trực tiếp tham gia đóng góp tiếng nói và xây dựng bản Tuyên bố chung Thanh niên Việt Nam về Biến đổi Khí hậu 2023.

Đặc biệt, chúng tôi xin chân thành cảm ơn Mạng lưới Thanh niên Hành động vì Khí hậu - YNet Việt Nam và Nhóm Công tác Thanh niên về Chính sách Khí hậu - Youth Policy Working Group đã phối hợp thực hiện Hội nghị Thanh niên Việt Nam về Biến đổi Khí hậu - LCOY Việt Nam 2023 và điều phối quá trình xây dựng bản Tuyên bố chung Thanh niên Việt Nam về Biến đổi Khí hậu 2023.

Một lần nữa, chúng tôi xin cảm ơn tất cả các tổ chức, các cá nhân đã hỗ trợ và tạo cơ hội cho thanh niên Việt Nam được cất tiếng nói đóng góp vì nền khí hậu Việt Nam và toàn cầu!

Tuyên bố chung Thanh niên Việt Nam về Biến đổi Khí hậu 2023 là lời kêu gọi thanh niên Việt Nam gửi tới các bên liên quan trước thềm Hội nghị COP 28. Tuyên bố này thông qua tham vấn với các bạn thanh niên tham dự Hội nghị Thanh niên Việt Nam về Khí hậu - LCOY 2023 và các bạn trẻ trong Mạng lưới Thanh niên Hành động vì Khí Hậu YNet Việt Nam từ tháng 7- 9/2023.